ID-002483.doc
 
1984-MM-DD

Paweł Jocz - mistrz rzeźby portretowej
 
List otwarty Antoniego Szrama do Ministra Kultury
 
Autor zabiera publicznie głos w sprawie pomnika Norwida. List ten idzie w ślad za listem interwencyjnym 136 przedstawicieli paryskich intelektualistów (m.in. Romana Polańskiego, Andrzeja Seweryna, Wojciecha Pszoniaka), broniących projektu pomnika C.K. Norwida autorstwa Pawła Jocza dla 13 dzielnicy w Paryżu. Projekt odrzuciły polskie władze (jak wynika z tekstu opublikowanego w Rzeczpospolitej nr 85 w grudniu 2003), które zaproponowały Paryżowi innego autora rzeźby C.K. Norwida. Pomnik miał wzbogacić artystycznie organizację sezonu polskiego w 2004 roku we Francji.
Szanowny Panie Ministrze, Kochany Panie Waldemarze Dąbrowski!
Jak pogodzić szacunek dla cierpienia artysty Cypriana Kamila Norwida z pamięcią o wybitnym Polaku, poecie - ze zdolnością do wyjścia poza własny punkt widzenia rzeźbiarza Pawła Jocza upamiętniającego wizerunek poety, jego sekrety i narodową prawdę? Doskonale rozumiem grono budowy tegoż pomnika reprezentujące środowisko artystyczno - literackie, członków -intelektualistów paryskiego Komitetu Budowy Pomnika C.K. Norwida, którzy czują się po decyzjach polskiej władzy głęboko upokorzeni.
Podczas mojej ostatniej wizyty w Paryżu przedstawiłem, podobnie jak prof. Janusz Odrowąż-Pieniążek, Dyrektor Muzeum Literatury w Warszawie, pozytywną opinię oraz wyraziłem swój zachwyt, co do logiki historycznej i wartości artystycznej projektu pomnika C.K. Norwida przedstawianego przez cenionego we Francji rzeźbiarza Pawła Jocza z Łodzi.
Jak pogodzić szacunek dla inicjatywy Komitetu Budowy Pomnika ze zdolnością do wyjścia poza własny punkt widzenia wobec kultu Norwida, kiedy emocjonalne reakcje są nierzadko ważniejsze od krytycznej refleksji czy artystycznej recenzji?
Decyzja wyboru projektu - rzeźba Piotra Uklasińskiego zamiast projektu Pawła Jocza. Ten wybór „polskiej władzy w Warszawie" nie musi zamieniać się w narodową mitologię (zwracam uwagę na akcent logiczny w zdaniu, skąd to znamy?), nie musi, ale może kolidować z poszukiwaniem prawdy paryskiego Komitetu Budowy Pomnika Norwida. Odradzam wybór: na miejsce uniwersalnej rzeźby Pawła Jocza - „nowa", „lepsza" praca Piotra Uklasińskiego. Przecież do bardzo niesprawiedliwe dla humanizmu jak i dla sztuki.
Paweł Jocz absolwent Akademii Warszawskiej, rzeźbiarz unikający rozgłosu, minimalistyczny w wypowiedziach jak jego rzeźba portretowa, a mimo to ogromnie popularny we Francji (zob. film biograficzny pt. Elewacja). Należy do pokolenia emigracji, któremu karierę umożliwiły własne wystawy i festiwale sztuki francuskiej. Po prawie czterdziestu latach pobytu na emigracji osiągnął tam sukces. Również w Polsce jest cenionym rzeźbiarzem.
Prezentując dzieło P. Jocza - projekt rzeźby Norwida oddającej tragiczne życie polskiego poety na emigracji we Francji, organizatorzy budowy pomnika w 13 dzielnicy Paryża musieli decydować między założeniami artystycznymi a wytycznymi ideologicznymi. Program rzeźbiarski autorstwa Pawła Jocza w pełni oddaje cała tę skomplikowaną materię i nie uzasadnia sprzeciwu polskich władz, a tylko akceptację trafionego dzieła, o które jako łodzianin bardzo proszę.
 
Antoni Szram
"Kultura i Biznes" nr 12